آریتمی قلبی: تپش قلب نامنظم و درمان آن
ضربان طبیعی قلب چگونه است؟
ضربان طبیعی قلب معمولاً بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه (بpm) در حالت استراحت است. این ضربان تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون سن، فعالیت بدنی، وضعیت روحی و سلامتی عمومی قرار میگیرد. وقتی فرد در حال استراحت است، قلب باید بهطور منظم و با ریتمی ثابت خون را در بدن پمپ کند تا اکسیژن و مواد مغذی به تمامی ارگانها و بافتها برسد.
آریتمی قلبی یا تپش قلب نامنظم به شرایطی گفته میشود که در آن ضربان قلب از حالت طبیعی خود خارج شده و به صورت غیرعادی و نامنظم تپش میکند. این اختلال ممکن است به صورت ضربانهای سریع، کند یا نامنظم در قلب بروز کند و میتواند با مشکلات مختلفی همراه باشد.
آریتمی قلبی چیست؟
آریتمی قلبی به تغییرات در نظم ضربان قلب گفته میشود. قلب به طور معمول از طریق سیستم الکتریکی خود سیگنالهای الکتریکی تولید میکند که باعث تحریک عضلات قلب برای انقباض و ایجاد ضربان میشود. در آریتمی قلبی، این سیگنالها به طور غیرعادی تولید میشوند و منجر به تپشهای نامنظم میگردند.
انواع آریتمی با دارو یا روشهایی برای کنترل ریتم نامنظم قلب قابل درمان است. عدم درمان آریتمی میتواند به قلب، مغز یا سایر اندامهای حیاتی آسیب برساند و یا باعث مرگ شود.
اگر برای ما تشخیص آریتمی مطرح باشد، پزشک ممکن است در مورد تغییراتی برای داشتن سبک زندگی سالمتر با ما صحبت کند.
در ادامه بخوانید:چرا هر ساله باید چکاپ کامل دستگاه گوارش را انجام دهیم؟
انواع آریتمی قلبی
آریتمیها به طور کلی به چند نوع تقسیم میشوند:
- فیبریلاسیون دهلیزی: سریعترین و شایعترین نوع آریتمی، که ضربان قلب به صورت نامنظم و سریع در دهلیزهای قلب رخ میدهد.
- تاکیکاردیای بطنی: ضربان قلب سریع و غیرعادی در بخشهای پایینی قلب.
- برادیکاردی: ضربان قلب بسیار کند (کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه).
- پالس نامنظم: زمانی که ضربان قلب به صورت غیر یکنواخت و نامنظم به هم ریخته است.
در زیر انواع آریتمی قلبی به همراه توضیحات مربوط به هرکدام در قالب جدول آورده شده است:
نوع آریتمی | توضیحات | علائم شایع |
---|---|---|
فیبریلاسیون دهلیزی (AF) | شایعترین نوع آریتمی، ضربان قلب سریع و نامنظم در دهلیزهای قلب که میتواند منجر به کاهش کارایی پمپاژ قلب شود. | تپش قلب نامنظم، خستگی، تنگی نفس، سرگیجه، درد سینه |
تاکیکاردیای دهلیزی | ضربان قلب سریع (بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه) در دهلیزهای قلب. معمولاً بیخطر است اما در برخی موارد نیاز به درمان دارد. | ضربان سریع و منظم، احساس تپش قلب |
فیبریلاسیون بطنی (VF) | ضربان بسیار سریع و نامنظم در بطنیهای قلب که میتواند منجر به ایست قلبی و مرگ ناگهانی شود. | غش، تنگی نفس شدید، عدم وجود نبض، ایست قلبی |
تاکیکاردیای بطنی | ضربان قلب سریع (بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه) در بخشهای پایین قلب که میتواند خطرناک باشد. | تپش قلب سریع، سرگیجه، غش، درد سینه |
برادیکاردی (Bradycardia) | ضربان قلب کندتر از حد طبیعی (کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه). این حالت در ورزشکاران رایج است، اما در افراد غیرورزشکار ممکن است خطرناک باشد. | خستگی، سرگیجه، ضعف، غش، تنگی نفس |
پالس نامنظم (Irregular Pulse) | ضربان قلب با فاصلههای زمانی نامنظم که ممکن است به دلیل تغییرات در ریتم قلب رخ دهد. | احساس بیثباتی در ضربان، تپش نامنظم |
علائم آریتمی قلبی در زنان
ریتم (الگو) و ریت (تعداد) قلب در مردان و زنان متفاوت است؛ و ضربان قلب زنان، بیشتر از مردان است. ضربان قلب در حالت استراحت در یک زن، به طور متوسط 76 ضربه در دقیقه است.
آریتمی قلبی در زنان ممکن است با علائم مختلفی بروز کند. برخی از این علائم شامل:
- تپش قلب شدید یا نامنظم: احساس ضربان قلب غیرعادی که گاهی میتواند به صورت تپش سریع یا کند باشد.
- سرفههای ناگهانی: سرفههای بدون دلیل یا همراه با تنگی نفس.
- خستگی و ضعف: احساس بیحالی یا خستگی غیرمعمول، حتی در صورت استراحت کافی.
- سرگیجه و غش: احساس سرگیجه یا خطر غش به دلیل کمبود خونرسانی به مغز.
- درد قفسه سینه: درد یا فشار در ناحیه سینه که میتواند به سایر نقاط بدن مانند شانهها یا بازوها انتشار یابد.
در ادامه بخوانید:آزمایش اکوکاردیوگرافی و تشخیص بیماریهای قلبی
آریتمی قلبی در مردان
ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت در مردان، حدود 68 ضربه در دقیقه می باشد. در مردان، قلب در هر ضربان قلب خون بیشتری را در بدن پمپاژ میکند، چراکه که مردان اغلب توده عضلانی و وزن بیشتری نسبت به زنان دارند: بنابراین، بدن به اکسیژن و مواد مغذی بیشتری نیاز دارد.
آریتمی قلبی در مردان میتواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله استرس، فشار خون بالا، چاقی، یا سابقه بیماریهای قلبی ایجاد شود. این اختلال ریتمی معمولاً با علائمی مانند تپش قلب نامنظم، سرگیجه، درد قفسه سینه یا تنگی نفس همراه است.
در مردان، آریتمیها میتوانند به ویژه در سنین بالاتر و پس از وقوع مشکلات قلبی مانند حمله قلبی یا نارسایی قلبی، بیشتر بروز کنند. از سوی دیگر، مردان با فعالیت بدنی شدید و مصرف الکل یا کافئین نیز ممکن است دچار آریتمی شوند.
اگر این اختلالها به موقع تشخیص و درمان نشوند، ممکن است منجر به مشکلات جدیتری مانند سکته قلبی یا ایست قلبی ناگهانی شود. بنابراین، مهم است که مردان به علائم آریتمی توجه کرده و در صورت بروز علائم مشکوک، به متخصص قلب مراجعه کنند.
چه زمانی باید به پزشک متخصص قلب مراجعه کرد؟
آریتمی قلبی (تپش قلب نامنظم) میتواند علائم مختلفی داشته باشد که بسته به شدت و نوع آن، ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی فوری داشته باشد. در مواردی که علائم آریتمی شدید یا مداوم باشد، مراجعه به پزشک متخصص قلب ضروری است. در ادامه به شرایطی اشاره میکنیم که در آنها باید به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید:
۱. احساس تپش قلب غیرعادی یا نامنظم
اگر ضربان قلب شما به صورت ناگهانی سریع یا کند شود و این حالت مدت طولانی ادامه یابد، یا احساس کنید که ضربان قلب بهطور نامنظم یا پرشی (آریتمیک) میزند، باید به پزشک مراجعه کنید.
۲. درد یا فشار در قفسه سینه
اگر هنگام احساس تپش قلب نامنظم، دچار درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه شدید، این میتواند نشانهای از مشکلات جدی قلبی مانند حمله قلبی یا آریتمی خطرناک باشد. در این صورت، بهطور فوری به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
۳. سرگیجه، غش یا احساس ضعف
اگر در اثر ضربان نامنظم قلب دچار سرگیجه، احساس غش، یا ضعف شدید شوید، این علائم میتواند نشاندهنده این باشد که جریان خون به مغز کاهش یافته است. در این موارد نیز باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
۴. تنگی نفس یا مشکل در تنفس
اگر آریتمی باعث تنگی نفس، دشواری در تنفس یا احساس خفگی شود، این میتواند نشانهای از بروز مشکل جدی در سیستم قلبی باشد که نیاز به بررسی دقیق دارد.
۵. احساس خستگی غیرمعمول
اگر بهطور ناگهانی احساس خستگی شدید یا ضعف غیرمعمول کنید، بهویژه زمانی که همراه با علائم آریتمی باشد، باید با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
۶. تشدید علائم آریتمی با فعالیت بدنی
اگر ضربان قلب نامنظم یا غیرعادی هنگام انجام فعالیتهای بدنی (مانند پیادهروی، بالا رفتن از پلهها یا ورزش) تشدید شود، این میتواند نشانهای از اختلالات قلبی باشد که نیاز به ارزیابی و درمان دارد.
۷. سابقه بیماریهای قلبی یا فامیلی
اگر سابقه بیماریهای قلبی یا آریتمی در خانواده شما وجود دارد یا شما خود به بیماریهای قلبی مانند فشار خون بالا، سکته قلبی یا نارسایی قلبی مبتلا هستید، بهتر است به طور منظم تحت نظر پزشک متخصص قلب باشید، حتی اگر علائمی نداشته باشید.
۸. افزایش ناگهانی ضربان قلب
اگر ضربان قلب شما به طور غیرطبیعی و سریع به بیش از ۱۲۰ ضربه در دقیقه برسد و با علائمی همچون سرگیجه، ضعف یا درد قفسه سینه همراه شود، باید به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.
۹. تغییرات در ضربان قلب بدون دلیل واضح
اگر تغییراتی در ضربان قلب خود مشاهده کردید که بدون هیچ دلیل مشخصی (مثل فعالیت بدنی، استرس یا اضطراب) رخ دهد، این موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد.
۱۰. در صورت وجود سایر شرایط پزشکی
اگر شرایط پزشکی خاصی مثل دیابت، اختلالات تیروئید، چاقی، بیماریهای کلیوی یا اختلالات الکترولیتی دارید، و بهطور ناگهانی علائمی مشابه آریتمی مشاهده کردید، حتماً باید برای ارزیابی دقیق به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.
عوامل خطر آریتمی قلبی
بعضی شرایط و بیماریها ممکن است احتمال ابتلا به آریتمی قلبی را افزایش دهند. این شرایط عبارتند از:
- بیماری عروق کرونر
- مشکلات قلبی و سابقه عمل جراحی قلب
- تنگی عروق قلب
- حمله قلبی
- وضعیت غیرطبیعی دریچهها
- نارسایی قلبی
- کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب) و دیگر آسیبهای قلبی
علاوه بر موارد بالا، عوامل خطر دیگری هم هستند که میتوانند علت آریتمی قلب باشند:- فشار خون بالا: فشار خون بالا باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر میشود. همچنین با افزایش ضخامت و سفتی دیواره بطنها میتواند انتقال پیامهای الکتریکی در قلب را تغییر دهد.
- بیماری قلبی مادرزادی: وجود مشکلات قلبی از بدو تولد ممکن است ریتم قلب را دستخوش تغییر کند.
- مشکلات تیروئیدی: پرکاری یا کم کاری تیروئید باعث افزایش خطر آریتمی میشود.
- دیابت: احتمال ابتلا به فشار خون و بیماری عروق کرونر در دیابت کنترل نشده افزایش مییابد.
- آپنه انسدادی خواب: در این حالت، تنفس فرد در هنگام خواب به مدت چند ثانیه متوقف میشود که این موضوع میتواند باعث ایجاد برادیکاردی، فیبریلاسیون دهلیزی و دیگر انواع آریتمیها شود.
- اختلال آب و الکترولیت: الکترولیتهای موجود در خون نظیر سدیم، پتاسیم و منیزیم به تولید و انتقال پیامهای الکتریکی در قلب کمک میکنند. سطوح بسیار بالا یا بسیار پایین این الکترولیتها بر پیامهای الکتریکی قلب تاثیر گذاشته و باعث ایجاد آریتمی قلبی میشود.
در ادامه بخوانید:تأثیر فشار خون بالا بر قلب و عروق
در ادامه بخوانید:۱۰ علائم خطرناک بیماری قلبی که نباید نادیده بگیرید!
عوارض آریتمی قلبی چیست؟
اگر آریتمی قلبی درمان نشود، میتواند باعث مشکلات و خطرات زیر را در پی داشته باشد:
- بیماری آلزایمر و زوال عقل: این اختلالات شناختی ممکن است به این دلیل اتفاق بیفتند که مغز به مرور زمان خون کافی دریافت نمیکند.
- نارسایی قلبی: قلب ممکن است پس از آریتمیهای مکرر آنطور که باید پمپاژ نکند.
- سکته: خونی که در دهلیز باقی میماند میتواند لخته شود. اگر لخته خون به مغز برود، ممکن است باعث سکته شود.
- ایست قلبی: این عارضه میتواند باعث توقف فعالیت قلب نیز شود.
درمان سریع آریتمی قلبی
درمان آریتمی قلبی بستگی به نوع و شدت آن دارد. برخی روشهای سریع برای درمان آریتمی شامل:
- دستکاری دستی ضربان قلب: در برخی موارد، پزشک ممکن است از روشهای دستی مانند “Vagal Maneuvers” استفاده کند که شامل تغییرات در تنفس برای کمک به تنظیم ضربان قلب است.
- داروها: داروهایی مانند ضدآریتمیکها برای کنترل ضربان قلب تجویز میشود.
- الکتروشوک: در شرایط خاص، برای بازگشت ضربان قلب به وضعیت طبیعی، از شوک الکتریکی (کاردیوورژن) استفاده میشود.
- کاتتریزاسیون قلبی: در برخی موارد پیچیدهتر، پزشک ممکن است از روشهای کاتتریزاسیون برای درمان آریتمی استفاده کند.
داروی آریتمی قلبی چیست؟
داروهای ضدآریتمی برای درمان این بیماری طراحی شدهاند و میتوانند به تنظیم ضربان قلب کمک کنند. این داروها شامل:
- بتابلوکرها: برای کاهش ضربان قلب و کاهش استرس بر روی قلب.
- آمیودارون: دارویی برای درمان انواع مختلف آریتمیها.
- دیگوکسین: دارویی که برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی و تاکیکاردیای دهلیزی استفاده میشود.
آریتمی قلبی و معده
آریتمی قلبی و مشکلات معده ممکن است ارتباط مستقیم داشته باشند. برخی شرایط معده، مانند ریفلاکس اسید یا زخم معده میتوانند باعث تحریک عصب واگ (که به کنترل ضربان قلب کمک میکند) و در نتیجه منجر به آریتمی قلبی شوند. در این موارد، درمان مشکلات معده میتواند به کاهش علائم آریتمی کمک کند.
درمان خانگی نامنظم بودن ضربان قلب
در کنار درمانهای پزشکی، برخی روشهای خانگی نیز میتوانند به مدیریت تپشهای نامنظم کمک کنند:
- تمرینات تنفسی آرام: انجام تمرینات تنفسی عمیق میتواند به کاهش استرس و بهبود ضربان قلب کمک کند.
- حفظ وزن سالم: اضافه وزن میتواند فشار زیادی به قلب وارد کند، بنابراین حفظ وزن سالم مهم است.
- محدود کردن مصرف کافئین و الکل: این مواد میتوانند موجب تشدید آریتمی شوند.
- رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای سالم و غنی از آنتیاکسیدانها به سلامت قلب کمک میکند.
- ورزش منظم: ورزش سبک و منظم میتواند به تقویت قلب و بهبود عملکرد آن کمک کند.
استرس و آریتمی قلب
استرس یکی از عواملی است که میتواند به شدت بر سلامت قلب تأثیر بگذارد. وقتی فرد در معرض استرس قرار میگیرد، بدن هورمونهایی مانند آدرنالین ترشح میکند که میتواند ضربان قلب را افزایش دهد. در افراد مبتلا به آریتمی، استرس میتواند باعث تشدید علائم شود.
آیا ضربان نامنظم قلب خطرناک است؟
در بسیاری از موارد، ضربان نامنظم قلب ممکن است خطرناک نباشد و تنها نیاز به نظارت داشته باشد. با این حال، برخی انواع آریتمیها میتوانند منجر به مشکلات جدیتری شوند مانند سکته مغزی یا ایست قلبی. بنابراین، مهم است که هر گونه تغییرات غیرعادی در ضربان قلب با مشاوره پزشک پیگیری شود.
سوالات متداول
- آیا آریتمی قلبی همیشه خطرناک است؟
- نه، بسیاری از انواع آریتمیها بدون خطر جدی هستند، اما برخی از آنها ممکن است به مشکلات جدی منجر شوند.
- چگونه میتوانم از آریتمی قلبی پیشگیری کنم؟
- با پیروی از سبک زندگی سالم، ورزش منظم، کاهش استرس و مراقبت از رژیم غذایی میتوان از بروز آریتمی جلوگیری کرد.
- آیا داروهای ضدآریتمی عوارض جانبی دارند؟
- بله، مانند هر داروی دیگری، داروهای ضدآریتمی نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. همیشه باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
- چگونه میتوانم از استرس ناشی از آریتمی قلبی پیشگیری کنم؟
- تکنیکهای کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق میتوانند به کاهش استرس کمک کنند.
نتیجهگیری
آریتمی قلبی یکی از مشکلات شایع در جامعه است که میتواند تاثیرات زیادی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. آگاهی از علائم، علل و روشهای درمانی این اختلال مهم است تا بتوان از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری کرد. با مشاوره منظم پزشکی و رعایت سبک زندگی سالم در مجموعه مدیکو پلاس سنتر در بخش کلینیک فوق تخصصی قلب، عروق و ریه، افراد مبتلا به آریتمی میتوانند ضربان قلب خود را کنترل کرده و از سلامت قلب خود مراقبت کنند.
📞 شماره تماس:
02191002988
اینستاگرام
شنبه تا چهارشنبه: 8:00 تا 20:00
پنج شنبه: 9:00 تا 16:00
🌐 وبسایت: medicopls.com
🌐مقالات پزشکی:
منابع: NATIONAL HEART, LUNG, AND BLOOD INSTITUTE
NATIONAL HEART, LUNG, AND BLOOD INSTITUT