علائم تنگی کانال نخاعی و راه‌های درمان آن

علائم تنگی کانال نخاعی

علائم تنگی کانال نخاعی به محل دقیق تنگی و شدت آن بستگی دارد. این علائم ممکن است به صورت تدریجی و یا ناگهانی ظاهر شوند و می‌توانند از ناراحتی خفیف تا دردهای شدید و ناتوان‌کننده متغیر باشند.

الف. علائم عمومی

• درد در کمر یا گردن: یکی از شایع‌ترین علائم تنگی کانال نخاعی است. درد ممکن است در نواحی کمر، گردن، یا در امتداد اندام‌ها احساس شود.
• بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن: فشرده شدن اعصاب می‌تواند منجر به بی‌حسی یا احساس سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها، پاها، یا انگشتان شود.
• ضعف عضلانی: در موارد شدید، ضعف عضلانی ممکن است در بازوها، پاها یا سایر نواحی بدن رخ دهد.
• درد عصبی: در برخی موارد، درد به صورت شوک‌مانند از ناحیه گردن یا کمر به سمت اندام‌ها منتقل می‌شود.

ب. علائم خاص (بسته به محل تنگی)

• تنگی کانال نخاعی گردن: ممکن است باعث درد شدید در گردن، دست‌ها، شانه‌ها و بازوها شود. در برخی موارد، فرد ممکن است مشکل در حرکت دادن دست‌ها یا احساس درد در هنگام راه رفتن داشته باشد.
• تنگی کانال نخاعی کمر: درد ممکن است در ناحیه پایین کمر، باسن، پاها و حتی ران‌ها احساس شود. حرکت کردن ممکن است برای فرد دشوار شود.

تشخیص تنگی کانال نخاعی

تشخیص تنگی کانال نخاعی معمولاً از طریق معاینات بالینی و تصویربرداری انجام می‌شود.

• معاینه بالینی: پزشک با معاینه فیزیکی بیمار و ارزیابی علائم به تشخیص اولیه می‌پردازد.
• تصویربرداری با MRI یا سی‌تی‌اسکن: این روش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا دقیقاً محل تنگی و میزان آسیب به نخاع و اعصاب را بررسی کند.

درمان تنگی کانال نخاعی

درمان تنگی کانال نخاعی به شدت علائم و محل دقیق تنگی بستگی دارد. درمان‌ها می‌توانند شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی باشند.

الف. درمان‌های غیرجراحی

• داروها: داروهای ضد درد، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای شل‌کننده عضلات و داروهای ضد افسردگی می‌توانند در کاهش درد و التهاب موثر باشند.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود تحرک، کاهش درد و تقویت عضلات اطراف نخاع کمک کند.
• تزریقات اپیدورال: در برخی موارد، تزریق داروهای ضد التهاب به فضای اپیدورال نخاع می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.

ب. درمان‌های جراحی

اگر علائم شدید باشند یا درمان‌های غیرجراحی موثر نباشند، ممکن است جراحی توصیه شود. انواع مختلف جراحی‌های ممکن برای تنگی کانال نخاعی عبارتند از:

• دیسککتومی: برداشتن بخشی از دیسک آسیب‌دیده که باعث فشرده شدن اعصاب می‌شود.
• لامینکتومی: برداشتن بخش‌هایی از استخوان‌های ستون فقرات (لامینا) برای آزاد کردن فضا در اطراف نخاع.
• فیوژن ستون فقرات: در برخی موارد، پزشکان ممکن است برای تقویت ستون فقرات، مهره‌ها را به هم وصل کنند.

پیشگیری از تنگی کانال نخاعی

پیشگیری از تنگی کانال نخاعی به‌طور مستقیم ممکن نیست، زیرا برخی از عوامل مانند افزایش سن یا بیماری‌های ژنتیکی قابل پیشگیری نیستند. با این حال، رعایت برخی اصول زندگی سالم می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به مشکلات نخاعی و تنگی کانال نخاعی را کاهش دهد. در ادامه، توضیحات بیشتر درباره هر یک از این اصول آورده شده است:

1. ورزش منظم و تقویت عضلات شکم و کمر

ورزش و فعالیت بدنی منظم، یکی از بهترین راه‌ها برای حفظ سلامت ستون فقرات است. تقویت عضلات شکم و کمر می‌تواند به پشتیبانی از ستون فقرات کمک کند و فشار کمتری به آن وارد کند. به‌ویژه، عضلات شکم و پشت (کمر) به عنوان عضلات مرکزی بدن شناخته می‌شوند و تقویت آن‌ها باعث کاهش احتمال آسیب‌های ستون فقرات می‌شود. برخی از ورزش‌هایی که برای تقویت این عضلات مناسب هستند عبارتند از:

• شنا: شنا به‌ویژه در آب، یک ورزش عالی برای تقویت عضلات شکم و کمر است و به دلیل اینکه فشار کمی به ستون فقرات وارد می‌کند، برای افرادی که از دردهای مزمن کمر رنج می‌برند، مفید است.
• یوگا و پیلاتس: این ورزش‌ها به بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات مرکزی بدن کمک می‌کنند. در بسیاری از حالت‌های یوگا، توجه خاصی به حفظ تعادل و قدرت در ناحیه کمر و شکم می‌شود.
• پیاده‌روی و دویدن سبک: پیاده‌روی معمولی یا دویدن آرام برای حفظ سلامت کلی بدن و تقویت عضلات کمر و شکم موثر است.
• تمرینات تقویتی و قدرتی: تمرینات با وزنه‌های سبک یا دستگاه‌های بدنسازی که عضلات پشت، شکم و پاها را هدف قرار می‌دهند، نیز می‌توانند مفید باشند.

2. حفظ وزن سالم

اضافه وزن فشار اضافی به ستون فقرات و به‌ویژه به دیسک‌ها، مفاصل و استخوان‌های ستون فقرات وارد می‌کند. این فشار اضافی می‌تواند باعث تسریع فرآیند فرسایش و دژنراسیون در دیسک‌ها و مفاصل شود و در نهایت احتمال تنگی کانال نخاعی را افزایش دهد. به‌طور کلی، کاهش وزن اضافی می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش خطر مشکلات نخاعی و دردهای کمر و گردن داشته باشد.

برای حفظ وزن سالم، رعایت موارد زیر ضروری است:

• رژیم غذایی متعادل: مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم، ویتامین D، پروتئین و فیبر به تقویت استخوان‌ها و عضلات کمک می‌کند. همچنین باید از مصرف بیش‌ازحد چربی‌های ترانس، قند و غذاهای فرآوری‌شده اجتناب کرد.
• فعالیت بدنی منظم: ترکیب ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه‌سواری با تمرینات قدرتی برای تقویت عضلات می‌تواند به حفظ وزن مناسب کمک کند.

3. اجتناب از حرکات خطرناک و رعایت اصول صحیح بلند کردن اجسام

حرکات ناگهانی و سنگین می‌توانند فشار زیادی به ستون فقرات وارد کرده و موجب آسیب به آن شوند. بلند کردن اجسام سنگین به‌طور نادرست می‌تواند باعث جراحت‌های نخاعی و مشکلات در دیسک‌ها و مفاصل ستون فقرات شود. برای جلوگیری از چنین آسیب‌هایی، رعایت اصول صحیح در بلند کردن اجسام و انجام حرکات بدنی بسیار مهم است.

چند نکته برای اجتناب از آسیب‌های ناشی از بلند کردن اجسام:

• بلند کردن اجسام با زانوها خمیده: هنگام بلند کردن اجسام سنگین، باید زانوها خم شوند و از خم کردن کمر خودداری کنید. این کار باعث می‌شود فشار کمتری به ستون فقرات وارد شود.
• استفاده از عضلات پا: عضلات پا بسیار قوی‌تر از عضلات کمر هستند. بنابراین باید از آن‌ها برای بلند کردن اجسام استفاده کنید، نه از عضلات کمر.
• توزیع مناسب وزن: هنگام حمل اجسام، وزن باید به‌طور یکنواخت توزیع شود تا فشار به یکی از نواحی ستون فقرات وارد نشود.
• اجتناب از چرخش‌های ناگهانی: هنگام بلند کردن یا جابجایی اجسام، از چرخش‌های ناگهانی که می‌تواند به ستون فقرات آسیب بزند، خودداری کنید.

4. حفظ وضعیت صحیح بدن

وضعیت نادرست بدن می‌تواند فشار زیادی به ستون فقرات وارد کند و خطر بروز مشکلات نخاعی مانند تنگی کانال نخاعی را افزایش دهد. برای حفظ سلامت ستون فقرات، مهم است که در طول روز وضعیت بدنی خود را کنترل کنید و از نشستن یا ایستادن نادرست پرهیز کنید.

• نشیمن مناسب: هنگام نشستن، باید از یک صندلی ارگونومیک استفاده کنید که کمر شما را به‌طور صحیح حمایت کند. همچنین بهتر است پشتی صندلی کمی خمیده باشد تا انحنای طبیعی کمر حفظ شود.
• استفاده از حمایت مناسب در خواب: تخت خواب باید به‌گونه‌ای باشد که بدن در حالت صحیح و طبیعی قرار گیرد. از تشک‌های خیلی سفت یا خیلی نرم خودداری کنید.
• توجه به وضعیت ایستاده و راه رفتن: هنگام ایستادن یا راه رفتن، باید سر را صاف نگه داشته و از خم کردن بیش از حد کمر یا گردن پرهیز کنید. در طول روز از حالت‌های ایستاده طولانی‌مدت خودداری کنید.

5. مراقبت از مشکلات دیگر ستون فقرات

برخی بیماری‌ها مانند آرتروز، دیسک‌های فتق شده یا تومورها می‌توانند به تنگی کانال نخاعی منجر شوند. بنابراین، مهم است که این بیماری‌ها به‌موقع شناسایی و درمان شوند تا از پیشرفت آن‌ها و ایجاد مشکلات شدیدتری در ستون فقرات جلوگیری شود. به‌ویژه، اگر سابقه مشکلات نخاعی یا کمر درد دارید، باید به‌طور منظم تحت معاینه پزشکی قرار گیرید.

چکیده ای از صحبت های آقای دکتر سید فرهنگ مرشد